Salicylic Acid
Salicylic Acid, yağda çözünebilen tek BHA’dır ve akneye eğilimli ciltler için geliştirilmiş formüllerin temel bileşenlerinden biridir. Gözenek içine nüfuz ederek tıkanıklıkları açar, siyah nokta ve sivilce oluşumunu azaltmaya yardımcı olur; aynı zamanda anti‑inflamatuvar etkisi sayesinde kızarıklığı ve hassasiyeti yatıştırarak cildin daha temiz, pürüzsüz ve dengeli görünmesini destekler.
Nasıl çalışır?
- Eksfoliasyon ve komedolitik etki: Salisilik asit, korneodesmozom bağlarını zayıflatarak stratum corneum’da hücrelerin birbirinden ayrılmasını sağlar; böylece ölü hücre birikimini ve komedon oluşumunu azaltır.
- Gözenek içine nüfuz: Lipofilik olduğu için sebumla dolu foliküllere girer, içerideki yağ–ölü hücre karışımını çözer; bu da hem siyah nokta hem beyaz nokta formasyonunda azalma ile ilişkilidir.
- Anti‑inflamatuvar ve antimikrobiyal: COX enzimlerini inhibe ederek inflamatuvar prostaglandinleri azaltır; aynı zamanda akne ile ilişkili bakterilere karşı hafif antibakteriyel/bakteriostatik etki gösterir.
- Akne ve inflamasyon: Komedolitik ve hafif anti‑inflamatuvar etkisiyle mevcut sivilcelerin daha hızlı gerilemesine yardımcı olur, kızarıklığı azaltır ve yeni lezyon oluşumunu baskılar; bu düşük doz, hassas ve bariyeri zayıf akne eğilimli ciltlerde günlük kullanıma daha uygundur.
- Doku ve ton: Düzenli kullanımla ölü hücre tabakasını inceltip hücre dönüşümünü artırır; bu da daha parlak, homojen tonlu ve pürüzsüz bir cilt görünümü sağlar, hafif post‑akne leke ve gözenek görünümünü azaltmaya destek olur
Klinik kullanım alanları
- Akne vulgaris (hafif–orta): %2’ye kadar leave‑on ürünlerde ve %20–30 konsantrasyonlarda kimyasal peelinglerde hem inflamatuvar hem non‑inflamatuvar lezyon sayısında anlamlı azalma göstermiştir.
- Kimyasal peeling: 30% SA peeling, 25% TCA veya 25% TCA’ya kıyasla benzer akne iyileşmesi sağlarken genelde daha iyi tolere edilir bulunmuştur.
- Post‑inflamatuvar hiperpigmentasyon ve doku: SA içeren peelingler, özellikle mandelik/SA kombinasyonlarında, glikolik aside kıyasla akne skoru ve leke görünümünde daha yüksek iyileşme oranları bildirmiştir.
Saç ve saç derisi için %0,5 etkisi
- Keratolitik ve kepek kontrolü: Salisilik asit keratolitik bir ajan olarak saç derisindeki yapışık pulları ve kalınlaşmış stratum corneum’u nazikçe çözer; %0,5 seviyesinde düzenli kullanım kepek, seboreik dermatit ve yağlı skalpte pullanma ve kabuklanmayı azaltmaya yardımcı olur.
- Folikül temizliği ve saç dökülmesi ortamı: Folikül ağzındaki yağ, kir ve hücresel birikimi çözüp tıkanıklığı azaltır; bu da saç köklerinin çevresini temizleyip diğer aktiferin (piroctone olamine, niasinamid vb.) penetrasyonunu artırarak saç dökülmesi karşıtı formüllerde destekleyici rol oynar.
- Kaşıntı ve yağlanma: Sebum ve kalınlaşmış hücre tabakasını azaltarak saç derisi yağlanmasını, kaşıntıyı ve rahatsızlık hissini hafifletir; düşük doz olduğu için günlük/ sık yıkamada dahi kurutucu etkiyi minimize eder (özellikle nemlendirici ve antifungal aktifle kombine formüllerde).
Güvenlik ve konsantrasyon sınırları
- Cosmetic Ingredient Review (CIR) paneli, salisilik asit ve salisilatları yeniden değerlendirdiği raporda; mevcut kullanım ve konsantrasyonlarda, formülasyon tahriş etmeyecek şekilde tasarlandığı sürece kozmetikte güvenli olduğu sonucuna varmıştır.
- SCCS, salisilik asidi koruyucu olarak maksimum %0,5; diğer kullanımlar için durulan ürünlerde %3’e, leave‑on ürünlerde ise genellikle %2’ye kadar konsantrasyonda, belirli kullanım alanı kısıtlarıyla (örneğin 3 yaş altı hariç, ağız çevresi/oküler çevre hariç) güvenli kabul eder.
- En sık yan etkiler; geçici yanma, kuruluk, soyulma ve irritasyondur; çok geniş yüzeyde, yüksek konsantrasyonda veya oklüzyon altında kullanıldığında salisilat toksisitesi teorik riski bulunduğundan profesyonel uygulamalarda dikkat gerekir.
Kaynakça
- Salicylic Acid as a Peeling Agent: A Comprehensive Review.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4554394/
- Emerging Formulations and Clinical Applications of Topical Salicylic Acid in Acne Management.
https://www.biotech-asia.org/vol22no4/emerging-formulations-and-clinical-applications-of-topical-salicylic-acid-in-acne-management/
- Treatment of Acne Vulgaris With Salicylic Acid Chemical Peel: A Comparative Study.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4688384/
- Effect of 30% Salicylic Acid Peels in Mild to Moderate Acne Vulgaris.
https://www.jpad.com.pk/index.php/jpad/article/view/1096
- Chemical Peels for Acne Vulgaris: A Systematic Review.
https://bmjopen.bmj.com/content/8/4/e019607
- Salicylic Acid – an Overview (mekanizma ve kullanımlar).
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/salicylic-acid
- Amended Safety Assessment of Salicylic Acid and Salicylates as Used in Cosmetics – Cosmetic Ingredient Review (CIR).
https://www.cir-safety.org/sites/default/files/salicy042019FAR.pdf
https://www.cir-safety.org/sites/default/files/salicy062018tent.pdf
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/10915818251389456
- Safety assessment of Salicylic Acid, Butyloctyl Salicylate, Calcium Salicylate, Isoceteth‑3, Magnesium Salicylate, Methyl Salicylate, etc.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14617432/
- Safety Assessment of Capryloyl Salicylic Acid as Used in Cosmetics.
https://www.cir-safety.org/sites/default/files/capryl122019FAR.pdf
- SCCS Opinion on Salicylic Acid (CAS No. 69‑72‑7, EC No. 200‑712‑3).
https://health.ec.europa.eu/system/files/2023-06/sccs_o_268.pdf
- SAG‑CS Opinion 19: Hexyl Salicylate in Cosmetic Products (parfüm/salisilat güvenliği).
https://assets.publishing.service.gov.uk/media/6915d847493305b49ce6e764/sag-cs-opinion-19-hexyl-salicylate-in-cosmetic-products.pdf
- Salicylic Acid: The Star Active for Blemish‑Prone and Acne‑Prone Skin.
https://www.eneomey.com/en/a-vos-cotes/post/99-salicylic-acid-active-blemishprone-acneprone-skin
- Over‑the‑Counter Acne Treatments: A Review (salisilik asit bölümleri).
https://jcadonline.com/over-the-counter-acne-treatments-a-review/
- Salicylic Acid and DMAE: A Synergistic Approach for Acne Treatment.
https://prescription-professional.nl/en/blogs/the-science-behind/salicylic-acid-and-dmae-a-synergistic-approach-for-acne-treatment
- How to Tackle Closed Comedones + Texture (salisilik asit odaklı klinik yaklaşım).
https://drsambunting.com/blogs/sam-bunting/how-to-tackle-closed-comedones
